A Dialect of Donegal/Texts/Seanfhocla, Riddles, Catches

​

TEXTS

​

ʃαnɔklə.

 1. lʹeʃ ə Nïlʹə wαduw α χrα̃꞉v.

 2. bʹi꞉ ə çiəL heinʹ ɛgʹ ə Nïlʹə ꬶynʹə αgəs kʹiəL ər Lʹeç ɛgʹ ə Nʹαr virʹə.

 3. Nʹi꞉ wi꞉rʹ ə mαduw ruə tʹαχtʹirʹə Nʹi꞉ bʹα꞉r Nα ɛ heinʹ.

 4. mαrəguw Nə bα꞉ʃtʹi꞉, Lʹigʹ dŨw̥`, Lʹikʹə mʹə didʹ.

 5. əs Nα̃꞉widʹ ə çïrdʹ gən ə fʹjɔ꞉lʹəmʹ.

 6. ʃi꞉lʹi꞉ Nʹ tʹɛəN dUw̥ gər bʹe꞉ ɛən heinʹ ə tʹɛən əs bα꞉nʹə erʹ bʹiç.

 7. ʃkʹɛəl ə iNʹʃə də χαpəL sə kαpəL ər to꞉nʹ ə Nα꞉rdʹə.

 8. Nʹi꞉rʹ vĩʃtʹə də fʹαdər pɔ꞉l.

 9. tu꞉s kʹαhə kʹɔ꞉.

10. krïNʹi꞉ brow̥ bʹαrtʹ αgəs LʹiəNtər sykʹ də fɔrʹi꞉nʹi꞉.

11. kyrʹəN su꞉lʹ r̥ũ꞉tʹαχ kɔrp Nə kʹiLʹə αgəs mαrt Nə fɔtə.

12. ʃe꞉ mər tα꞉ fʹαr Nə hɛ꞉nwɔ꞉. tα꞉ ʃɛ fwi꞉ smαχt ɛgʹ fʹαr ə dα꞉ wɔ꞉. αχ əNʹtʹe꞉ ə wïlʹ ɛgʹə Nʹ ʃe꞉ Nɔ Nʹ ʃαχt, Nʹi꞉ α꞉Nʹ ʃɛ kʹαrt ə αr ə Nỹ꞉.

13. dʹerʹ ə kαt, kʹe dʹi꞉ç ə tʹïmʹ? Nα mrα̃꞉.

14. sα꞉r ə və əs ə tʹi꞉rʹ Nα əs ə Næʃiαn.

15. is gɔlər dən ꬶo꞉r Nər Nαχ NʹihiNʹ ʃɛ ɛən.

16. bʹi꞉ rαh ər rαplαχαn αgəs heidʹ ə ʃtʹrʹαuwɔg əməwə.

17. gαχ ɛən mər ïLʹtʹər αgəs ə N⅄꞉skəN sə Nʹαbər.

18. Nʹi꞉ ʃɛvtʹ ərʹ bʹiç ə və fɔluw.

19. ə stræNʹʃærʹ ə Nækʹ ə dæNʹʃærʹ s ə bʹαrαχ fʹɛ꞉ri꞉ ə Nækʹ əN dɔriʃ.

20. se꞉ mər tα꞉ N ·tαnɔ꞉li꞉ dαL. Nʹi꞉ ꬶlαkəN kõ꞉rLʹə w⅄ə nʹαχ ə mwerʹəN. gən ɔ꞉ləs əs fʹα꞉r lʹeʃ ə vè Nα ædʹvælʹ gə wiLʹ ʃə ə Nenʹəvïs.

21. ꬶα꞉ dʹrʹiən gɔlirʹ lʹɛ hĩ꞉çə, ꬶα dʹrʹiən gy꞉çə lʹɛ krαNəv, ꬶα꞉ dʹrʹiən ʃNʹαχtə lʹɛ ʃLʹeivtʹə αgəs ꬶα꞉ dʹrʹiən gʹrʹeinʹə lʹɛ bʹαNə.

22. dʹi꞉ʃ Nαχ gyrʹəN lʹɛ çeilʹə, fʹαr Nə kʹeiLʹə αgəs fʹαr Nə heigʹeiLʹə, də vrʹi꞉ gə ʃi꞉lʹəN fʹαr Nə heigʹeiLʹə gər bʹə heinʹ fʹαr Nə kʹeiLʹə.

23. Nʹi꞉ trïmʹidʹə dəN Lɔχ ə Lαχ.
Nʹi꞉ trïmʹidʹə də Nʹαχ ə rɛən.
Nʹi꞉ trïmʹidʹə dən χ⅄꞉rə α hɔləN
s Nʹi꞉ trïmʹidʹə dən χɔləN kʹiəL.

24. əs kɔsu꞉Lʹ Lʹɛ çeilʹə ən bwæLʹ·ʃeirʹə s ə jïLə.

​

Seanfhocla.

 1. Leis an uile mhadadh a chnáimh.

 2. Bidhidh a chiall fhéin aig an uile dhuine ⁊ ciall air leith aig an fhear mhire.

 3. Ní fhuair an madadh ruadh teachtaire ní b’fhearr ná é fhéin.

 4. Margadh na bpáistí, leig domh, leigfidh mé duid.

 5. Is námhaid an chéird gan a feoghluim.

 6. Saoilidh an t‑éan dubh gur b’é a éan fhéin an t‑éan is báine air bith.

 7. Scéal do innse do chapall ⁊ an capall air tóin ann áirde.

 8. Níor mhisde do Pheadar Pól.

 9. Tús ceatha ceó.

10. Cruinnighidh brobh beairt ⁊ líontar saic de phoiríní.

11. Cuireann súil thnúiteach corp ’un na cille ⁊ mart ’un an phota.

12. Is é mar tá fear na h‑aon bhó. Tá sé faoi smacht aig fear an dá bhó. Acht an té a bhfuil aige an sé no an seacht, ní fhaghann sé ceart o fhear an naoi.

13. Deir an cat, cé d’ith an t‑im? na mná.

14. Is fhearr do bhéith as an tír ná as an fhaisiún.

15. Is galar do’n ghabhar nuair nach n‑itheann sé eidhean.

16. Bidhidh rath air raplachan ⁊ théid an streabhóg amudha.

17. Gach éan mar oiltear ⁊ an naoscann san eabar.

18. Ní seibhte air bith do bhéith folamh.

19. An stráinséair i n‑aice an dáinséair agus an bearach féaraigh i n‑aice an dorais.

20. Sé mar tá an t‑an-eólaidh dall. Ní ghlacann sé comhairle o neach a maireann. Gan eolas is fearr leis do bhéith ná aidbheáil go bhfuil sé i n‑ainbhfios.

21. Dhá dtrian galair le h‑oidhche, ghá dtrian gaoithe le crannaibh, dhá dtrian sneachta le sléibhte ⁊ dhá dtrian gréine le beanna.

22. Dis nach gcuireann le chéile, fear na céille ⁊ fear na h‑éigcéille, de bhrígh go saoileann fear na h‑éigcéille gur b’e fhéin fear na céille.

23. Ní truimide do’n loch an lach.
Ní truimide do’n each a shraon (shrian).
Ní truimide do’n chaora a h‑olann
⁊ ni truimide do’n cholann ciall.

24. Is cosamhail le chéile an ball séire ⁊ a ghiolla.

​

Riddles.

  1. əs Luw Nα Lo̤χ,   əs o̤rd′ə Nα αχ,
    əs g′il′ə Nα g′e:,   αgəs b′i: ʃɛ Nə jei ʃïN dUw̥.
                α:rN′ə.
  2. b′i: dɔrsɔr′ kαrkyr′ krUi sə χri:.
    N′i: he:ʃïN dɔ:sən, b′i: ʃə mw⅄̃:.
    ʃαsi: ʃə sə do̤rəs mər vəu bα:L′i: t′αN.
    bwy:L′t′ər əʃt′αχ e: mər vɛu g′iɲ.
    t′ig′i: n p′iN′ɔr l′ɛ Nə f′αN.
    po̤Ly: eʃïn f′r′i:d′ ə çïN.
    ʃk′ïrdi: n gαdi: s eir′i: n g′r′αN.
                stαpəlαn ə wid′æl′.
  3. k′αr̥ər Nə riç`,   k′αr̥ər er′ k′r′iç`,
    b′ïrt′ ə d′αnuw N′ɔ:liʃ,   αgəs Lɔ:b′i:n′ ər d′er′uw.
                bɔ:.
​

Riddles.

  1. Is lúgh ná luch,   is aoirde ná each,
    is gile ná gé,   ⁊ bidhidh sé na dhiaidh sin dubh.
                Áirne.
  2. Bidhidh dorsóir carcair cruaidh san chroidhe.
    Ní h‑ésin dó-san, bidhidh sé maoth.
    Seasaidh sé san dorus mar bhéidheadh báillidh teann.
    Buailtear asteach é mar bhéidheadh ging.
    Tigidh an pinneóir le n‑a pheann.
    Pollaidh ésean fríd a cheann.
    Sciordaidh an gadaidhe ⁊ éirighidh an greann.
                Stopalán an bhuideáil.
  3. Ceathrar na rith,   ceathrar air crith,
    beirt ag deánadh an eólais,   ⁊ lóibín air deireadh.
             Bó.

​

Catches.

  1. iʃk′ə bo̤g er′ ꬶo̤b ə χαpwiL′. ko̤mwil′ gə bo̤g m′i:n′ go̤b ə χαpwiL′.
  2. əs bo̤g ə fɔ:d e:ʃɔ fwi: mə ꬶα: χɔʃ. N′i: bwig′ə e: Nα: n fɔ:d tα: Lα̃:v l′eʃ. fɔ:d bo̤g ɛdir′ ꬶα: wo̤g. əs bo̤g səs bo̤g e: ən bo̤gɔ:d.
​

Catches.

  1. Uisce bog air ghob an chapaill. Cumail go bog mín gob an chapaill.
  2. Is bog an fód é-seo faoi mo dhá chois. Ni buige é ná ’n fód tá láimh leis. Fód bog eadar dhá bhog. Is bug ⁊ is bug é an bogfhód.


This article is issued from Wikisource. The text is available under Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 unless otherwise noted. Additional terms may apply for the media files.