przeproszenie

Inherited from Old Polish przeproszenie. By surface analysis, przeprosić +‎ -enie.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛɲɛ
• Syllabification: prze‧pro‧sze‧nie

przeproszenie n

1. (uncountable) verbal noun of przeprosić
2. (countable) apology (expression of regret)

   Synonym: przeprosiny

   Near-synonyms: jednanie, przejednanie, załagodzenie

   nie słuchać przeproszeń ― to not listen to apologies

   nie zważać na przeproszenia ― to not pay attention to apologies

   nakazać przeproszenie ― to order/command an apology

   odmówić przeproszenia ― to deny an apology

   pisemne przeproszenie ― written apology

   publiczne przeproszenie ― public apology

   żądać przeproszenia ― to demand an apology

   Posypały się przeproszenia. ― Apologies are abound.

   • 1950 [1832], Adam Mickiewicz, “Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego”, in Dzieła, national edition, volume 6, Warszawa: Czytelnik, →OCLC, page 25:

     Ale iż byli pyszni, nie chcieli pisać z przeproszeniem do Ojca, który płakał po nich.

     But because they were proud, they did not want to write with an apology to their Father, who was crying after them.

   • 1931 [1903], Władysław Łoziński, Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII w.‎^{I, II}, 4. edition, volume I, Lwów: Gubrynowicz i syn, page 246:

     Wobec tych awantur biesiadnych przyjemnie uderzają[,] jako objawy wyższej obyczajności towarzyskiej[,] przeproszenia, w których winowajcy proszą o przebaczenie osoby, obrażone przez nich podczas bankietu.

     In the face of these banquet brawls, apologies, in which the offenders ask forgiveness from those they have offended during the banquet, strike one, as a sign of higher social decency.

   • 1952, Janusz Meissner, Sześciu z „Daru Pomorza”. Powieść, 2. edition, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, page 37:

     Powiedz temu panu, że nie życzę sobie z nim rozmawiać i nie potrzebuję jego przeproszeń.

     Tell that gentleman, that I do not wish to speak with him and do not require his apologies.

   • 1963, Alfred Szklarski, Tajemnicza wyprawa Tomka [The Mysterious Expedition of Tomek] (fiction), quoted in Narodowy Korpus Języka Polskiego, Warszawa: Muza, published 1996:

     — Przykro mi, że to… zdarzyło się tutaj, wszakże wśród ludzi honoru za policzek nie płaci się zwykłym przeproszeniem. Żądam satysfakcji z bronią w ręku.

     — I am sorry, that this… happened here, but among people of honour a slap in the face is not paid for with a simple apology. I demand satisfaction with weapons in hand.

   • 1996, Christian Skrzyposzek, Mojra [Moira] (fiction), quoted in Narodowy Korpus Języka Polskiego, Warszawa: W.A.B., published 1996:

     Udał, że nie dostrzegł jej pomieszania, ale począwszy od tej chwili kilka razy dziennie, ilekroć okoliczności usprawiedliwiały takie zbliżenie lub wykluczały możliwość pomówienia go o natarczywość i celowe uchybianie regułom zachowań, wykorzystywał swą fizyczną nieporadność, by mimochodem dotknąć jej ciała, i — mamrocząc za każdym razem grzecznościowe formuły przeproszeń — raz po raz wprawiał ją w ponowne zakłopotanie.

     He pretended, that he did not notice her confusion, but from that moment on several times a day, whenever circumstances justified such closeness or ruled out the possibility of accusing him of insistence and deliberate violation of the rules of conduct, he used his physical clumsiness, to casually touch her body, and — muttering polite apologies each time — repeatedly embarrassed her again.

   • 1998, Ewa Nowacka, As w rękawie [Ace Up One's Sleeve] (fiction), quoted in Narodowy Korpus Języka Polskiego, Warszawa: Oficyna Literacka Noir Sur Blanc, published 1998, →ISBN:

     Dawniej Dorota wiedziała, że wystarczy wybąkać przeproszenie, a matka stopnieje jak marcowy lód, że wystarczy jakiekolwiek tłumaczenie, żeby uwierzyła, dzisiejszego pancerza nie przebijesz żadnym sposobem.

     Dorota knew in the past, that all she had to do was mumble an apology, and her mother would melt like March ice, that any explanation would suffice, for her to believe her, but today's armour cannot be pierced by any means.

   • 1999, Andrzej Anonimus, Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak [It's not suitable, it's still a puppy] (fiction), quoted in Narodowy Korpus Języka Polskiego, Poznań: Wydawnictwo Autorskie, published 1999, →ISBN:

     Po paru godzinach rokowań niemiecki generał dowodzący wojskami na tamtym terenie przysłał oficjalne przeproszenie i prośbę o pozwolenie wycofania się.

     After several hours of negotiations the German general commanding the troops in that area sent an official apology and a request for permission to withdraw.

   • 2000, Roman Antoszewski, Kariera na trzy karpie morskie [The Career On Three Sea Carps] (fiction), quoted in Narodowy Korpus Języka Polskiego, Warszawa: Philip Wilson, published 2000:

     W normalnych warunkach byłaby to sprawa sądowa, przeproszenia w gazetach codziennych i wyjaśnienia w czasopismach naukowych, przedmiot dyskusji i plotek na międzynarodowych zjazdach.

     Under normal circumstances this would be a court case, with apologies in daily newspapers and explanations in scientific journals, the subject of discussion and gossips at international conferences.

• przeproszenie in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przeproszenie in Polish dictionaries at PWN
• “przeproszenie”, in Słownik gramatyczny języka polskiego [Grammatical Dictionary of Polish], 2022
• “przeproszenie (się)”, in Słownik gramatyczny języka polskiego [Grammatical Dictionary of Polish], 2022
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “przeproszenie”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “PRZEPROSZENIE”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 24.02.2009
• Aleksander Zdanowicz (1861), “przeproszenie”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861, page 1254
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przeproszenie”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 172