amhanc
Irish
Etymology
From amharc; the nasalization caused by intervocalic mh spread to the r, converting it to n, which assimilated to /ŋ/ before /k/.
Found in Mayo and Donegal, but not to the exclusion of the original form amharc, which is also found there.
Pronunciation
- (Mayo) IPA(key): /aŋk/[1]
- (Ulster) IPA(key): /ɔuk/ ~ /ɑuŋk/ ~ /ɑŋk/[2][3][4], /ɞŋk/[5][6], /õːŋk/[7][6]
Noun
amhanc m (genitive singular amhainc, nominative plural amhainc)
Declension
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Verb
amhanc (present analytic amhancann, future analytic amhancfaidh, verbal noun amhanc, past participle amhanctha)
Conjugation
conjugation of amhanc (first conjugation – B)
| verbal noun | amhanc | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| past participle | amhanctha | |||||||
| tense | singular | plural | relative | autonomous | ||||
| first | second | third | first | second | third | |||
| indicative | ||||||||
| present | amhancaim | amhancann tú; amhancair† |
amhancann sé, sí | amhancaimid | amhancann sibh | amhancann siad; amhancaid† |
a amhancann; a amhancas / a n-amhancann* |
amhanctar |
| past | d'amhanc mé; d'amhancas / amhanc mé‡; amhancas‡ |
d'amhanc tú; d'amhancais / amhanc tú‡; amhancais‡ |
d'amhanc sé, sí / amhanc sé, sí‡ |
d'amhancamar; d'amhanc muid / amhancamar‡; amhanc muid‡ |
d'amhanc sibh; d'amhancabhair / amhanc sibh‡; amhancabhair‡ |
d'amhanc siad; d'amhancadar / amhanc siad; amhancadar‡ |
a d'amhanc / ar amhanc* |
amhancadh; hamhancadh† |
| past habitual | d'amhancainn / amhancainn‡; n-amhancainn‡‡ |
d'amhanctá / amhanctá‡; n-amhanctᇇ |
d'amhancadh sé, sí / amhancadh sé, sí‡; n-amhancadh sé, s퇇 |
d'amhancaimis; d'amhancadh muid / amhancaimis‡; amhancadh muid‡; n-amhancaimis‡‡; n-amhancadh muid‡‡ |
d'amhancadh sibh / amhancadh sibh‡; n-amhancadh sibh‡‡ |
d'amhancaidís; d'amhancadh siad / amhancaidís‡; amhancadh siad‡; n-amhancaidís‡‡; n-amhancadh siad‡‡ |
a d'amhancadh / a n-amhancadh* |
d'amhanctaí / amhanctaí‡; n-amhancta퇇 |
| future | amhancfaidh mé; amhancfad |
amhancfaidh tú; amhancfair† |
amhancfaidh sé, sí | amhancfaimid; amhancfaidh muid |
amhancfaidh sibh | amhancfaidh siad; amhancfaid† |
a amhancfaidh; a amhancfas / a n-amhancfaidh* |
amhancfar |
| conditional | d'amhancfainn / amhancfainn‡; n-amhancfainn‡‡ | d'amhancfá / amhancfá‡; n-amhancfᇇ | d'amhancfadh sé, sí / amhancfadh sé, sí‡; n-amhancfadh sé, s퇇 | d'amhancfaimis; d'amhancfadh muid / amhancfaimis‡; amhancfadh muid‡; n-amhancfaimis‡‡; n-amhancfadh muid‡‡ | d'amhancfadh sibh / amhancfadh sibh‡; n-amhancfadh sibh‡‡ | d'amhancfaidís; d'amhancfadh siad / amhancfaidís‡; amhancfadh siad‡; n-amhancfaidís‡‡; n-amhancfadh siad‡‡ | a d'amhancfadh / a n-amhancfadh* |
d'amhancfaí / amhancfaí‡; n-amhancfa퇇 |
| subjunctive | ||||||||
| present | go n-amhanca mé; go n-amhancad† |
go n-amhanca tú; go n-amhancair† |
go n-amhanca sé, sí | go n-amhancaimid; go n-amhanca muid |
go n-amhanca sibh | go n-amhanca siad; go n-amhancaid† |
— | go n-amhanctar |
| past | dá n-amhancainn | dá n-amhanctá | dá n-amhancadh sé, sí | dá n-amhancaimis; dá n-amhancadh muid |
dá n-amhancadh sibh | dá n-amhancaidís; dá n-amhancadh siad |
— | dá n-amhanctaí |
| imperative | ||||||||
| – | amhancaim | amhanc | amhancadh sé, sí | amhancaimis | amhancaigí; amhancaidh† |
amhancaidís | — | amhanctar |
*indirect relative
† archaic or dialect form
‡ dependent form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis (except an)
Mutation
| radical | eclipsis | with h-prothesis | with t-prothesis |
|---|---|---|---|
| amhanc | n-amhanc | hamhanc | t-amhanc |
Note: Certain mutated forms of some words can never occur in standard Modern Irish.
All possible mutated forms are displayed for convenience.
References
References
- ^ Mhac an Fhailigh, Éamonn (1968), The Irish of Erris, Co. Mayo: A Phonemic Study, Dublin Institute for Advanced Studies, section 174, page 40
- ^ Wagner, Heinrich (1959), Gaeilge Theilinn: Foghraidheacht, Gramadach, Téacsanna [The Irish of Teelin: Phonetics, Grammar, Texts] (in Irish), Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath [Dublin Institute for Advanced Studies], section 216, page 78; reprinted 1979
- ^ Sommerfelt, Alf (1922), The Dialect of Torr, County Donegal, volume I: Phonology, Christiania [Oslo]: Videnskapsselskapet i Kristiania, section 472, page 152
- ^ Hamilton, John Noel (1974), A Phonetic Study of the Irish of Tory Island, Co. Donegal (Studies in Irish Language and Literature, Department of Celtic, Q.U.B.; vol. 3), Institute of Irish Studies, The Queen’s University Belfast, page 235
- ^ Lucas, Leslie W. (1979), Grammar of Ros Goill Irish Co. Donegal (Studies in Irish Language and Literature, Department of Celtic, Q.U.B.; vol. 5), Institute of Irish Studies, The Queen’s University of Belfast, page 228
- ↑ 6.0 6.1 Hughes, A. J. (1986) The Gaelic of Tangaveane and Commeen, County Donegal (texts, phonology, aspects of grammar and a vocabulary) (doctoral thesis), Faculty of Arts, Queen’s University of Belfast, page 410
- ^ Ó Searcaigh, Séamus (1925), Foghraidheacht Ghaedhilge an Tuaiscirt [Pronunciation of Northern Irish][1] (in Irish), Béal Feirste [Belfast]: Brún agus Ó Nualláin [Browne and Nolan], section 105, page 48
Further reading
- Ó Dónaill, Niall (1977), “amhanc”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN